Topic outline
-
-
-
Inleiding
Het gebruik van beeldende kunst bij het vertellen van verhalen helpt om in jezelf en in de groep nieuwe gezichtspunten en interpretaties te vinden over moeilijke vragen of complexe situaties of meningsverschillen die je aan de orde wilt stellen. Het uitdrukken en visualiseren van innerlijke werelden door letterlijk betekenis te maken in een individueel of collectief kunstwerk, opent nieuwe wegen voor het uitwisselen van verhalen en gemeenschappelijk begrip.
Samen kunst maken helpt om het denken af te leiden en te focussen op het heden. Samen kunst maken helpt om te vertragen, te luisteren, te contempleren en te mediteren. Dit stimuleert het ontstaan van creatieve flow en resonantie, in jezelf en in een groep. Door samen kunst te maken ontstaat er een omgeving om op een dieper niveau contact te maken met anderen, gesprekken aan te gaan over het leven, dingen die je bezighouden en manieren te vinden om samen dingen uit te drukken. Stilte, luisteren, bedachtzame expressie, ruimte maken in het lawaai van onophoudelijk nieuws en berichten.
Samen maken brengt verhalen voort. Het schept ruimte voor het delen van verhalen die ertoe doen narratieve (verantwoordings)praktijken, door langzame gesprekken van hart tot hart terwijl je tekent, schildert, naait, zaagt, weeft, boetseert, snijdt of hamert. Naar de kern van de zaak, het visualiseren van de magie van saamhorigheid en gedeelde waarden. Het samen presenteren van individuele kunstwerken of als collectief kunstwerk, of het samen maken van een community art - kunstwerk, zijn een gemeenschappelijke reis, waarbij alle deelnemers een spoor achterlaten, een deel van hun eigen verhaal. In een gemeenschappelijk werk worden verschillen letterlijk in eenheid zichtbaar. Eén werk, gemaakt door verschillende handen, verschillende visies, verschillende stijlen, verschillende kleuren.
Theorie. Surrealisme, expressionisme, automatisme en storytelling
Hierna bieden we je een reeks makers-activiteiten, meestal gebaseerd op de tradities van de experimentele kunst, automatisme, expressionisme, surrealisme. Hun perceptie van kunst is inclusief en gebaseerd op experiment, fantasie, expressie van emoties over het leven zelf. In plaats van het uitvoeren van perfecte kunsttechnieken, werken deze kunstenaars aan persoonlijke perceptie van de werkelijkheid van binnenuit op basis van spontaniteit en zelfexpressie, van emoties, persoonlijke opvattingen, dromen, nachtmerries, volksverhalen.
Het automatisme in de kunst is ontwikkeld door kunstenaars die verwant zijn aan de surrealistische beweging. In het “Manifest van het Surrealisme” definieerde André Breton surrealisme als ... puur psychisch automatisme ... het dictaat van het denken in afwezigheid van alle controle door de rede en buiten alle morele of esthetische zorgen om.(Vertaling door S. Geelhoed)
Automatisch tekenen bijvoorbeeld is gericht op tekenen zonder bewust grijpen bij het sturen van de hand. Net als de technieken voor automatisch schrijven, heeft automatisch tekenen sterke invloed op het uitdrukken van je eigen authentieke innerlijke wereld en is daarom zeer interessant om te gebruiken voor het vertellen van verhalen – en voor narratieve verantwoording - als een startersactiviteit, om in korte tijd vertrouwen op te bouwen en vrijheid te vinden voor het uitdrukken van iemands stem en perspectief van binnenuit. En op zo’n manier, dat in het maakproces mensen de resonantie van gemeenschappelijkheid en saamhorigheid kunnen voelen.
Max Ernst, een surrealistisch beeldend kunstenaar, ontwikkelt ook technieken als frottage (wrijven), grattage (schrapen) en collagetechnieken ontwikkelen. Deze hebben allemaal te maken met spontaniteit, het gebruik van materialen die voorhanden zijn en het experimenteren met wat er gebeurt als je met een potlood over een stuk papier wrijft om de afdruk van een munt, van takken en stenen buiten te krijgen om de textuur van dingen te begrijpen. In plaats van met penselen te schilderen, schraapte hij de verf eraf met de achterkant van het penseel of met het schildersmes (zie foto).
ãSandra Geelhoed (2003), gouache on paper
Wrijven (Frottage) kan worden gedefinieerd als een leuke en tactiele manier om de omgeving van de buurt te ontdekken. En collage is een interessante manier om mensen te betrekken bij kunst door gebruik te maken van materialen uit alledaagse omstandigheden. (Kijk voor meer informatie op deze website van Tate.)
Ook Cobra-kunstenaars werkten vanaf 1948 op een experimentele manier met verschillende materialen. Terug naar de basis van materialiteit, kleuren (rood, geel, blauw), vakmanschap, volksverhalen en kinderkunst waren een bron van inspiratie. Ze maakten een manifest, waarin ze benadrukten dat ze wilden bijdragen aan de wederopbouw van de wereld na de Tweede Wereldoorlog door middel van verbeelding, fantasie en spel. Opnieuw kleur geven aan een wereld in puin, de wereld schilderen vanuit een innerlijke drive: dromen, verhalen, fantasie, spontaan en vrij van elke (kunst)conventie.
Karel Appel, een van de Nederlandse Cobra kunstenaars, benadrukt hoe de kunstpraktijk bijdraagt aan de expressie van ervaringen en daardoor ook verhalen vertelt: "Mijn verf is als een raket, die zijn eigen ruimte beschrijft. Ik probeer het
onmogelijke mogelijk te maken. Wat er gebeurt kan ik niet voorzien, het is een verrassing. Schilderen is, net als passie, een emotie vol waarheid en een levend geluid, zoals het gebrul dat uit de borst van een leeuw komt. Schilderen is vernietigen wat voorafging. Ik probeer nooit een schilderij te maken, maar een brok leven. Het is een schreeuw. Het is een nacht. Het is als een kind. Het is een tijger achter tralies". Kijk voor meer informatie op de website van Museum Cobra (https://cobra-museum.nl/?lang=en)
Het gebruik van methoden voor beeldende kunst moet bij voorkeur worden gecombineerd met het bekijken van kunstwerken voordat je begint met het maken van kunst en het doen van collectieve oefeningen met kunstzinnige middelen. Tijdens de NACCS training in Amsterdam kregen deelnemers de kans om een dag in Museum Cobra te werken, en om een aantal van deze aanpakken in kunst te ontdekken en te ontwikkelen ten behoeve van storytelling. Dank aan Museum Cobra (https://cobra-museum.nl/?lang=en) in Amstelveen om ons te ontvangen en ons te laten experimenteren met een rondleiding, workshops en interventies.
-
-
Gebruik een gereedschap dat je leuk vindt. Het kan een mooie strakke lijn maken of soepel over de pagina bewegen. Wat het ook is, laat het goed voelen om te gebruiken.
Overweeg om het papier met schilderstape vast te tapen op de tafel waarop je werkt. Het is makkelijker om in een flow-toestand te blijven en niet te denken dat het papier wegglijdt
-
Stap 1. (2 minuten) Deelnemers nemen allemaal een kleur. Ze gaan een portret van de persoon tegenover elkaar schilderen met inkt. Deelnemers kijken aandachtig naar de persoon tegenover zich. Ze mogen niet op het papier kijken terwijl ze tekenen of schilderen. Ze moeten kortom blind tekenen, op gevoel. De deelnemers, zullen stress voelen, gaan lachen, zich onzeker voelen. Dat hoort erbij. De trainer let goed op dat mensen niet toch spieken en op hun papier kijken!
-
Stap 2. (1 of 2 minuten) Deelnemers geven de kleur door aan hun buurman of buurvrouw. Deelnemers mogen nu doorgaan met het maken van het portret. Dit keer mogen zij wel kijken. Inkleuren, verbeteren.
-
Stap 3. (1 of 2 minuten) Deelnemers geven opnieuw hun kleur door aan hun buurman. Nu heeft iedereen als het goed is drie verschillende kleuren op het papier. Ze mogen verder schilderen door de ander te bekijken en aan te passen.
-
Stap 4. (1 of 2 minuten) Deelnemers geven de laatste kleur door aan hun buurman of buurvrouw. In deze laatste ronde mogen ze opnieuw niet kijken terwijl ze tekenen of schilderen. Ze kijken alleen naar de persoon voor hen en maken het portret af. De meeste mensen krijgen nu het gevoel dat ze hun tekening gaan verpesten.
Above art works are made in workshop at Museum Cobra in September 2023.
-
-
-
1. Inleiding Theorie
Voor dit deel hebben we ons laten inspireren door het werk van Nathalie Goldberg. Zij publiceerde een baanbrekend boek genaamd Writing down the bones. Het bevrijden van de schrijver in jezelf.(Shambhala, 1986). Uit de achterkant van haar handboek kunnen we het volgende lezen: Met inzicht, humor en praktijkgerichtheid inspireert Natalie Goldberg schrijvers en would-be schrijvers om de sprong te wagen naar vaardig en creatief schrijven. Ze biedt suggesties, aanmoediging en gedegen advies over vele aspecten van het schrijversvak: over schrijven vanuit "eerste gedachten" (hou je hand in beweging, streep niet door, zet het gewoon op papier), over luisteren (schrijven is negentig procent luisteren; hoe dieper je luistert, hoe beter je schrijft), over het gebruik van werkwoorden (werkwoorden geven de energie van de zin), over het overwinnen van twijfels (twijfel is een marteling; luister er niet naar)-zelfs over het kiezen van een restaurant om in te schrijven. Goldberg ziet schrijven als een oefening die schrijvers helpt de waarde van hun leven te begrijpen.
Automatisch schrijven, zoals geleerd door Natalie Goldberg, helpt mensen om spontaan in contact te komen met hun gedachten en gevoelens. Het gaat er niet om alles goed op te schrijven, maar om beelden te vangen uit de stroom van gedachten die onze innerlijke wereld bezighoudt. De innerlijke criticus wordt het zwijgen opgelegd zodat oprechte gevoelens en standpunten hun weg naar buiten kunnen vinden. We zouden dit type schrijven soulful kunnen noemen, recht uit het hart.
Een andere inspirerende schrijfster is Svetlana Alechievich, een Wit-Russische journaliste, essayiste en oral historian, die in het Russisch schrijft. Ze kreeg in 2015 de Nobelprijs voor literatuur "voor haar veelstemmige geschriften, een monument voor lijden en moed in onze tijd". Geïnspireerd door de Bielorussische schrijver Adamovitch, die de “collectieve roman” uitvond, ook wel "roman-oratorio" of "roman-bewijs" genoemd. In feite zijn in dit type roman de doorleefde ervaringen van mensen materiaal voor het componeren van een roman. In feite gaat het "over mensen die over zichzelf praten" en zo wordt het een "episch koor". (Adamovitch).
“Dit is hoe ik de wereld hoor en zie - als een koor van individuele stemmen en een collage van alledaagse details. Dit is hoe mijn oog en oor functioneren. Op deze manier wordt al mijn mentale en emotionele potentieel ten volle gerealiseerd. Op deze manier kan ik tegelijkertijd schrijver, verslaggever, socioloog, psycholoog en prediker zijn”.Svetlana Alechievich
In plaats van te verzinnen, te verbeelden als een individuele schrijver, streeft Alexievich naar het uitdrukken en eren van het echte leven van mensen.
"Ik ben op zoek geweest naar een literaire methode die het echte leven zo dicht mogelijk zou benaderen. De realiteit heeft me altijd aangetrokken als een magneet, het folterde en hypnotiseerde me, ik wilde het vastleggen op papier. Dus heb ik me onmiddellijk dit genre van menselijke stemmen en bekentenissen, getuigenissen en documenten toegeëigend”.
De schrijfster wordt een getuige van ervaringen uit het verleden en geeft een stem aan mensen die niet gehoord worden. Ze probeert het verhaal van de mensheid te laten zien, niet in een grote en verzonnen roman, maar in het levensverhaal van gewone mensen. "Vandaag de dag, nu de mens en de wereld zo veelzijdig en divers zijn geworden, nu we eindelijk beseffen hoe mysterieus en ondoorgrondelijk de mens eigenlijk is, brengt een verhaal van één leven, of liever het documentaire bewijs van dit verhaal, ons het dichtst bij de werkelijkheid." -
Benodigdheden:
- A4-papier. Je kunt gekleurd papier gebruiken voor een leuk sharing-effect.
- Pennen
- Timer
- Sticky notes
- Flipover papier
Voor de trainer. De workshop kan over veel onderwerpen en thema's gaan. Je moet een trigger-woord vinden dat mensen helpt te associëren in de diepte. Dus een woord dat een metaforische betekenis heeft, of een woord dat homoniemen heeft kan nuttig zijn. In het NACCS project gebruikten we het woord Stem. We werken aan verhalen,
Stap 1. Voorbereiding
Nodig deelnemers uit voor de creatieve schrijfsessie door een thema te introduceren dat belangrijk is voor de deelnemers, gebaseerd op bovenstaande theorie.
Bijvoorbeeld met de volgende tekst:Ik wil jullie uitnodigen voor een sessie van 10 minuten freewriting. Dit betekent dat je 10 minuten in één stroom schrijft. Ik geef je één woord, één woord dat je verbeelding en je eigen associatieve geest triggert.
Geef alle deelnemers een stuk A4 papier. Het is leuk om gekleurd A4 te gebruiken. Je laat mensen de kleur kiezen die bij hen past. Voor de trainer biedt het moment van de keuze van het gekleurde papier gelegenheid voor een praatje en het opbouwen van een relatie met elk van de deelnemers. Op deze manier kan de trainer in relatief korte tijd, met het leuke aspect van gekleurd papier, een veilige en speelse context creëren. Dit is fundamenteel, omdat vrij schrijven vaak ook ongemak en een gevoel van incompetentie met zich meebrengt.
Stap 2: De opdracht en het triggerwoord
Als iedereen een stuk gekleurd papier heeft, nodigt de trainer de deelnemers uit om te beginnen met de eigenlijke creatieve sessie automatisch schrijven.
"Beste deelnemers, Neem jullie gekleurde papier en vouw het dubbel. Dit wordt je boekje voor je verhaal. De opdracht begint met een triggerwoord, dat je helpt om je innerlijke wereld binnen te gaan. Het helpt je om vanuit je hart te schrijven en in je eigen intuïtieve, associatieve en fantasierijke geest te duiken.
Schrijf dit woord op de omslag, het woord dat je verbeelding triggert, gevangen in woorden die uit je hart komen. De enige regel is dat je moet blijven schrijven. Houd je hand in beweging en je pen blijft schrijven. Kras niets door, verbeter geen grammatica of spelling. Deze oefening gaat over het bevrijden van het verhaal, de ideeën, van binnenuit. Als je het niet weet, of je zit vast, ga dan gewoon door en schrijf dat op. Volg de draad van je gedachten. Ga door met schrijven, zelfs als een innerlijk stemmetje zegt dat je dat niet kunt. Concentreer je op je eigen gedachtegang, luister niet naar bijgeluiden in de kamer. Praat niet met de buren... We gaan nu beginnen met de oefening. aarde. Recht je rug. Ontspan. Haal diep adem. Adem in... en... adem uit.
Dit woord helpt je om de wondere wereld van je eigen verbeelding in te duiken. Verras jezelf. Associeer door, ga naar binnen, laat je pen niet los. Schrijf! 10 minuten. Het woord is….. [Noem nu het Trigger Word].
De tijd begint nu te lopen. Schrijf!
De trainer gebruikt nu een zachte stem, zodat mensen zich comfortabel en ontspannen voelen.
Sluit je ogen. Zit je comfortabel? Zet je voeten stevig op de grond, maak contact met de
https://padlet.com/YellowHatJack/naccs-cyprus-training-le-porte-voix-creative-writing-
10 minuten automatisch schrijven...Stap 3. Toestemming voor oefening twee.
Na 10 minuten gaat de wekker van Trainer zegt:
De tijd is om! Leg alsjeblieft je pennen en potloden neer. Als je nog niet klaar bent, geen probleem. Dit is wat het is.
De trainer vraagt toestemming om nu een werkvorm te doen waarbij de geschreven verhalen in kleinere groepjes (maximaal 4 personen) worden gedeeld. Elke deelnemer leest het verhaal van één andere persoon of als er tijd genoeg is, lezen ze allemaal het verhaal van anderen.De deelnemers krijgen twee vragen om mee te werken:
1) inhoud: Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen de verhalen? Kies minstens één of twee interessante citaten.
2) proces: Hoe vond je het om de oefening te doen? Hoe ging het schrijven? Hoe zit het met je innerlijke criticus?Stap 4. De inhoud vergelijken.
Lees elkaars verhaal. Lees één verhaal van één groepslid. Schrijf op sticky notes waar het verhaal over gaat. Hoe heeft de persoon het triggerwoord geïnterpreteerd? Wat voor soort verhaal hebben ze geschreven? Welke interessante zinnen, citaten. Welke woorden/regels kenmerken de tekst? Zet de bevindingen op een flip-over papier.
Bespreek. Wat zijn overeenkomsten en verschillen in verhalen met betrekking tot het Trigger Word? De groep discussieert, schrijft op. Wat zijn interessante zinnen?Stap 5 Het proces vergelijken
-Hoe ging je om met het schrijfproces? Was het gemakkelijk? Kreeg je de flow? Schrijf op plakbriefjes wat de oefening voor jou betekende.
Bespreek het met anderen en plak je bevindingen op een flip-over papier of poster en plak het op de muur. Wat zijn de individuele en collectieve ervaringen van de deelnemers?
Bespreek dit. In de kleinere groepen. En plak geeltjes op een grote flip-over.Stap 6. Gemeenschappelijk spoken word op basis van de verhalen
De groepjes krijgen een nieuwe opdracht. Nu jullie de analyse hebben gedaan. Schrijf samen een nieuw verhaal, een scène, een gedicht, een gesproken tekst of essay, gebaseerd op jullie verhalen en schrijf een gesproken woord van 3 minuten. Dat mag poëzie zijn, spoken word, een theaterscène, maar ook gewoon een collectief statement of manifest.
Stap 7. Voer gesproken woorden uit. Plenair.
Alle groepjes voeren hun gesproken woordverhaal op. Alle deelnemers luisteren. Er wordt geen commentaar gegeven.
Stap 8. Gezamenlijke betekenisgeving en discussie
Elke groep vertelt over de overeenkomsten en verschillen in de verhalen en over het proces. Wat kunnen we leren van deze oefening?
Sticky notes worden geanalyseerd en op een flipover gelegd. Wat kunnen we opmaken uit deze verhaalanalyse? Hoe verhouden mensen zich tot het gemeenschappelijke thema, getriggerd door een triggerwoord (in het geval van NACCS; stemmen)?
Wat leren we van persoonlijke verhaalconstructie en interpretatie van woorden en beelden in een gesproken woord?
-